Dokumenty życia społecznego (dżs) nazywane są często „dokumentami chwili”, efemerydami lub drukami ulotnymi. Powstają w wyniku działania różnych grup społecznych, organizacji i instytucji. Mają charakter doraźny, informacyjny, propagandowy i reklamowy. Biblioteki gromadziły je już w XVIII w. i nazywały wówczas drukami ulotnymi. Systematycznie zbierane są od dwudziestolecia międzywojennego. Pojawiły się wówczas pierwsze akty prawne regulujące sprawę egzemplarza obowiązkowego, w skład którego wchodziły między innymi dżs-y.

Dokumenty życia społecznego występują w formie rękopiśmiennej, drukowanej, wizualnej (fotografia), audiowizualnej (kasety, taśmy) lub multimedialnej (CD, DVD). Należą do nich wydawnictwa zwarte (książki telefoniczne), broszury, druki jednokartkowe (ulotki, afisze, ogłoszenia, zaproszenia, programy imprez), katalogi, druki reklamowe, instrukcje, regulaminy, biuletyny, materiały z kongresów, zjazdów, konferencji, czasopisma zakładowe przeznaczone do użytku wewnętrznego. 

Dokumenty życia społecznego zgromadzone w Książnicy Pedagogicznej im. Alfonsa Parczewskiego w Kaliszu dotyczą okresu powojennego, w tym przede wszystkim z ostatnich trzydziestu lat. Tylko kilka z nich wydano w okresie międzywojennym. Dokumenty znajdujące się w zbiorach naszej biblioteki zgrupowane zostały w 17 działach wzorowanych na schemacie klasyfikacyjnym bibliografii regionalnej. Są to:

I Dział ogólny
II Środowisko geograficzne
III Ludność
IV Historia
V Etnografia
VI Zagadnienia gospodarcze
VII Zagadnienia społeczne i polityczne
VIII Zagadnienia prawno-administracyjne
IX Wojskowość
X Służba zdrowia.
XI Nauka. Oświata. Kultura
XII Językoznawstwo
XIII Literatura piękna
XIV Sztuka
XV Zagadnienia wyznaniowe
XVI Biblioteki. Archiwa.
XVII Biografie. Nekrologi

Dział I zawiera prace ogólne dotyczące Polski do 1989 r. i Rzeczpospolitej Polskiej po 1990 r., w tym przede wszystkim Kalisza i jego okolic. Do druków tych należą: kalendarze, dokumenty dotyczące wyborów do sejmu i senatu, wyborów samorządowych oraz referendum, materiały dotyczące organizacji, stowarzyszeń i fundacji, rocznic, świąt, odchodów. Przykładem mogą być: obchody Święta Miasta Kalisza, rocznicy 3-go Maja, partie polityczne (np. PZPR, Prawo i Sprawiedliwość), organizacje (np. Kaliskie Towarzystwo Muzyczne, Kaliskie Towarzystwo Wioślarskie, kaliskie oddziały Polskiego Towarzystwa Historycznego i Towarzystwa Przyjaciół Książki, Polskie Towarzystwo Turystyczno- Krajoznawcze).

Dział II obejmuje dokumenty dotyczące środowiska geograficznego oraz organizacji z nim związanych np. Centrum Informacji Turystycznej.

Do działu V przydzielone zostały dokumenty związane z etnografią.

W dziale VI zagadnienia gospodarcze znalazły się dokumenty związane z finansami, gospodarką, transportem, ekologią i ochroną środowiska, gospodarką komunalną i mieszkaniową, handlem i usługami, hotelarstwem i gastronomią, przemysłem, rolnictwem i ubezpieczeniami. Za przykład mogą służyć materiały dotyczące: MZK i KLA, PKS, PKP, poczty i telekomunikacji, Energetyki Kaliskiej SA, przemysłu kaliskiego: Fabryki Wyrobów Runowych „Runotex”, Zakładów Koncentratów Spożywczych „Winiary”.

W dziale VII umieszczone zostały materiały dotyczące związków zawodowych np. NSZZ „Solidarność”.

Dział VIII zawiera materiały związane z zagadnieniami prawno-administracyjnymi i samorządem terytorialnym miasta Kalisza oraz Kalisza jako stolicy województwa i powiatu kaliskiego, sądów, policji, organizacji prawniczych np. dokumenty dotyczące Rady Miasta, Urzędu Miejskiego, Zarządu Miasta Kalisza, wojewody i starosty kaliskiego.

Do działu XI przydzielone zostały dokumenty związane z nauką, oświatą, kulturą i sportem. Poddział „Nauka. Oświata.” zawiera materiały związane z różnymi typami szkół (podstawowe, średnie, zespoły szkół), szkołami wyższymi i artystycznymi, towarzystwami naukowymi, obchodami, rocznicami i uroczystościami szkolnymi oraz konkursami organizowanymi przez szkoły. W poddziale kultura znalazły się dokumenty dotyczące instytucji upowszechniania kultury i działalności kulturalnej, kin, muzeów i galerii, środków masowego przekazu jak radio i telewizja. Poddział sport zawiera materiały związane z klubami sportowymi, imprezami i organizacjami sportowymi.

Do działu XIII przydzielone zostały dokumenty ze spotkań autorskich i promocji książek.

W dziale XV sztuka znalazły się dokumenty życia społecznego związane z kaliskim teatrem, muzyką (w tym z chórami), organizacjami i instytucjami upowszechniania muzyki, imprezami muzycznymi.

W dziale XV umieszczone zostały dokumenty dotyczące zagadnień wyznaniowych, a w XVI bibliotek i archiwum np.: Książnicy Pedagogicznej w Kaliszu, Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kaliszu, bibliotek w regionie: Gminnych Bibliotek Publicznych w Blizanowie i Opatówku oraz konkursów przez nie organizowanych.

Posiadane przez bibliotekę zbiory systematycznie rosną. Nie jesteśmy jednak w stanie dotrzeć do materiałów starszych będących niekiedy cennymi pamiątkami po wydarzeniach przeszłości. Jeżeli znajdą Państwo wśród własnych zbiorów takie, które można przekazać do naszych zbiorów będziemy za taki dar ogromnie wdzięczni. Prosimy także o pomoc instytucje wydające wyżej opisane materiały. Przekazane bibliotece druki będą formą promocji ich działalności.

Jesteśmy zainteresowani kontaktem z każdym potencjalnym ofiarodawcą.

mgr Mariola Śmiecińska
Dział Udostępniania Zbiorów Książnicy Pedagogicznej im. Alfonsa Parczewskiego w Kaliszu
e-mail blizan@poczta.onet.pl